ON- Zośka Papużanka

„Odprowadziła go do szkoły. W białej koszuli z zawiązaną pod szyją aksamitką, z wygładzonymi godzinę niegrzecznymi kudłami nad czołem wyglądał bardzo ładnie. Wyglądał tak jak każde inne dziecko. I nie płakał, i nie oglądał się, nie szukał swojej mamy, kiedy jakaś pani wzięła go za rękę, kazała mu stanąć obok innych pierwszoklasistów [..] A ona stała przy drabinkach na sali gimnastycznej, wyciągała szyję, żeby go zobaczyć i myślała, że teraz już wszystko będzie dobrze. A przynajmniej jakoś”.

    Zośka Papużanka ukończyła teatrologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, obroniła doktorat o recepcji sztuk Federica Garcii Lorki w polskich teatrach. Na co dzień uczy języka polskiego w szkole. W 2012 roku wydała powieść „Szopka”, która zdobyła ogromne uznanie wśród czytelników, nominowana również została do nagrody Nike i Paszportu Polityki.

  „On” to druga książka jej autorstwa, osadzona w nowohuckich realiach lat osiemdziesiątych. Główny bohater ”Śpik” jak nazywają go w domu, jest chłopcem nietuzinkowym, w tym niekoniecznie wydawało by się dobrym znaczeniu, nie rozumiejącym często nie tylko tego co się do niego mówi, lecz również otaczającego świata. Zafascynowany tramwajami, umiejący odtworzyć ich rozkłady jazdy, nie potrafi odnaleźć się zarówno w środowisku szkolnym jak i osiedlowym. Czy naprawdę jest inny, czy takich chłopców można spotkać wielu, czy to ówczesny czas narzuca pewne normy, zasady, ramy i wszystko co wykracza poza nie jest już odmiennością?  Autorka przedstawia swoją opowieść poprzez klika punktów widzenia. Zewnętrzny świat ukazuje koleżanka Spika, a meritum poznajemy poprzez niego samego i jego matkę. Dzięki temu powstaje wspaniała trójwymiarowość, której obrazy idealnie nakladają się na siebie, tworząc historię pełną metafor, dygresji i niedomówień.

Autorka proponuje nam podróż w przeszłość nie za daleką, lecz dla wielu już niezrozumiałą. Ci, którzy mieszkali jak inni, mieli pokoje jak inni, codzienność jak inni, szybko odnajdą w głównym bohaterze znajomego, który gorzej niż oni klimatyzował się w szkole, uznawanego za głupiego z powodu nieodrobionych lekcji, z naklejoną na plecach innością. Silnie związanego emocjonalnie z matką, która stanowiła dla niego pewien fundament stałości i zrozumienia.  Śniącego sny, będące dla niego równoległym światem do codzienności, w których jednak też nie opuszczał go pewien lęk.
  „On” to powieść pełna wzruszeń, przywiązania i peerelowskiej codzienności. Nie brakuje w niej również pewnych elementów humorystycznych. Główną kanwe stanowią jednak wspomnienia . Nie da się ukryć, że Zośka Papużanka pamięć ma znakomitą i wspaniale potrafi zapamiętane sytuacje wykorzystać w fabule. Dzięki temu nabiera ona  ogromnej realności, wzbudzając u czytelnika ogrom emocji.

Czy odmienność to zło? Jak można zdefiniować "normalność"  w czasach, których tak naprawdę nie istniała? Autorka umiejętnie szuka odpowiedzi, zostawiając jednak czytelnika z ogromem pytań. Czy dostrzeżemy pewne wskazówki? Zdecydowanie polecam..